พี่มาก พระขโนง (บรรจง ปิสันญธนะกูล /2013/ ไทย)ผีสมัยใหม่

 
ความรู้สึกต่อหนังนั้นยังไม่แน่ใจ แต่ความรู้สึกต่อใหม่ ดาวิกา นั้นแน่นอน!

ไม่ได้เป็นหยั่งงี้มาตั้งแต่ครั้ง หวังจู่เสียน เล่นโปเย โปโลเย แล้วนะ มืออ่อนตีนอ่อน ตลอดเวลา
…………………………

ไปอ่านของอ.เกษียร กับ ของคนมองหนัง กับของอ.นิธิก่อนหน้าแล้วคิดว่าพอเกทอะไรบางอย่าง แต่ทั้งหมดไม่ได้คิดเองทั้งมวลมาต่อยอดอีกที

ของคนมองหนัง
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=521418667900703&set=a.455348917841012.101837.453146938061210&type=1&theater

ของ อ.กเษียร

https://www.facebook.com/photo.php?fbid=521418667900703&set=a.455348917841012.101837.453146938061210&type=1&theater

อันนี้ของ อ.นิธิ

http://www.bloggang.com/viewdiary.php?id=vinitsiri&month=05-2012&date=28&group=190&gblog=3

 

เปิดเผยเนื้อหาของหนัง

1. ความsterile ของผีนางนาก (จากข้อสังเกตของ อ.เกษียร) นี่น่าาสนใจมากๆๆๆ ผีนางนาก เวอ์ชั่นนี้ไม่หลอก
ใครเลย ไม่มีการฆ่า หรือการทำอันตรายใดๆบนจอหนัง เป็นเหยือโดยสิ้นเชิง กล่าวคือผัวไปรบ ตัวเองตายทั้งกลม มีรักแท้ แล้วแค่อยากจะอยู่กับผัวยังถูกชาวบ่านใส่ร้านเพียงเพราะเป็นผี อันนี้มีประเด็นทางการเมืองโดยตัวของมันเองแน่นอนอยู่แล้ว แต่ที่น่าสนใจคือ ถ้าเข้าใจไม่ผิด ฉบับก่อนกน้าไปจนถึงตัวตำนาน มีผีอีนาคหักคอแน่ๆ ไม่มีแค่เก็ยมะนาวแน่ๆ การ sterile ผีนางนากทำให้ตอนจบมันรับได้ เหมือนกับว่า จริงๆชาวบ้านรับได้เพราะเธอไม่มีพิษมีภัยต่างหาก ไม่ใช่เพราะชาวบ้านเปลี่ยนแนวคิดเรื่องผี อันนี้จะตรงกับที่คนมองหนังเสนอเรื่อง การอยู่ในพื้นที่แบบ บ้านผีสิง หรือคาร์นิวัล

2. จากข้อแรกทำให้ลุยต่อไปได้ ว่า ตามฉบับเดิมบางฉบัถ้าเข้าใจไม่ผิด มากจะมีเมียอีกคนด้วยหลังจากรู้ว่าอีนากเป็นผีแล้ว อันที่จริงเวลาเรามองตัวตำนานแม่นาค เรามักจะคิดว่ามันเป็นแฟนตาซีของการแสวงอำนาจของผู้หญิงในสังคมคือต้องเป็นผีถึงมีอำนาจ หมายถึงว่า ไปพ้นจากการกดโดยเพศชาย เป็นแค่ความใฝ่ฝันจากส่วนที่ขาด แต่การเชิดชูความรักในตำนานแม่นากนั้น ไม่ได้ยืนอยุ่บนการเชิดชูความรักเชิงปัจเจก แต่เป็นการลงโทษด้วยซ้ำ ในแง่ที่ว่านางนากเวอร์ชั้นก่อน ตอนจบนี่นากจะโดนถ่วงน้ำโดยฝีมือพระ เพราะผีกับคนอยู่ร่วมกันไม่ได้ และมากมีเมียใหม่ กลับเข้าสู่ขนบสังคมแบบเดิม ความรักของนากเป็นความรักแบบฮิสทีเรียที่ต้องถูกกำจัด คือเทอดให้มันสูงแบบเรื่องโรแมนติก แล้วกันมันออกไปเป็นเรื่องเล่า คนถึงรับได้ที่นากยอมไปจากมากในตอนจบ เพราะมากต้องกลับเข้าสุ่สครรลองสังคมของคนเป็น การมีพระมาจัดการก็ยิ่งช่วยเสริมให้ความเป้นชุมชนเข้มแข็ง (แต่เข้าใจว่าพระอาจารย์โต นี่มีแค่ของนนทรีย์ ฉบับก่อนหน้าเป็นแค่พระเฉยๆ แต่มีตอกกะโหลก ถ่วงน้ำอะไรนี่แน่ๆ ) ตรงนี้มันเลยกลายเป็นว่าตัวเรื่องเล่าของนางนากต้นฉบับมันไม่ได้แรดิคัลจริงมันแค่ตอบสนองแผนตาซีโรแมนติคพาฝันคนในยุคสมัยหนึ่งแล้วก็จบลงตามขนบของคนสมัยนั้น

3.พูดแบบนี้ตอนจบของพี่มากพระขโนงนี่เลยน่าสนใจมากๆเลยว่ามันไปไกลกว่าเรื่องอื่น (จริงๆเรื่องที่เรามักจะเทียบเคียงกันคือเรื่อง นางพญางูขาวของจีน ที่เวอร์ชั่นชอว์บราเดอร์นี่พระเอกกับนางเอกยอมตายไปพร้อมกันเลย) การอยู่ร่วมกันได้ระหว่างคนกับผีในหนังมันน่าสนใจมาก แต่มันไม่ได้ขบถนะ มันไม่ได้ไปไกลถึงขนาดกลับมาย้อนถามความชอบธรรมของอีเพื้อนสี่คนในการเสือกเรื่องชาวบ้านด้วยซ้ำ จริงๆมันเป็นการเล่าใหม่ที่ตามขนบเดิมเป๊ะๆ คือตอบ status quo ของสังคม ตอนจบของพี่มาก จริงๆเป็นตอนจบที่พบได้ในหนังฮอลลีวู้ดยุคยัปปี้ 90 มากมาย มนุษยืต่างดาวอยุ่กับชาวโลก ได้ ซอมบี้อยู่กับชาวโลกได้ ปรองดองแสนสุข ตอนดูจบรู้สึกชอบตอนจบของพี่มากมากๆ แต่ไม่แน่ใจว่าทำไมถึงตะขิดตะขวงใจอยู่ ตอนนี้พอนึกออกแล้ว เพราะที่จริงตอนจบแบบนี้ไม่ได้ต่างอะไรกับตอนจบแบบดั้งเดิมเลยน่ะสิ

4.อ.ธเนศเคยเขียนว่าความรักในอดีตเป็นโรคชนิดหนึ่งดังที่ได้เขียนไปแล้ว แต่ในตอนนี้เรายกยอปอปั้นความรักเป็นสรณะของโลกใหม่แล้ว ในตอนนี้ความรักเป็นเรื่องใหญ่ เป็นความถูกต้อง ในสังคมยุคปัจจุบันเราไม่พึ่งพาชุมชน หรือขนบสังคมแล้ว เราสามารถอยู่ได้เองผ่านทางระบบต่างๆที่เอื้อให้คนอยู่ได้เองโดยพุึ่งชุมชนน้อยลง ด้วยสายตานี้เราจึงไม่ตะขิดตะขวงใจอีกแล้ว ถ้าหนังจะเลือกให้คนกับผีอยุ่ร่วมกันได้ เพียงแต่การดำรงคงอยุ่นี้มันยืนอยู่บนพื้นฐานของการเป็นส่วนหนึ่งของสังคมที่มีหน้าที่ชัดเจนถ้าคุณจะแตกต่างแปลกแยก คุณต้องมีคุณค่าว่างั้น จึงไม่แปลกที่นากจะต้องอาศัย ความสามารถพิเศษในการเป็นผี เพื่อจะหาตำแหน่งแห่งที่ในสังคมให้ได้ เพื่อที่จะอยุ่ต่อไปให้ได้ มันเป็นภาพแทนของการถ่วงน้ำตอกกะโหลกในสมัยใหม่นี่แหละ กล่าวให้ถูกต้องคือ อีนากเวอร์ชั่นนี้เป็นอีนากทุนนิยม ที่จะต้องขับเคลืาอนรับบก่อนจึงมีสิทธิ์แปลกแยกแตกต่าง กล่าวให้มากกว่านั้นคือ เป็นรูปแบบของการปรองดองแต่เพียงระดับพื้นผิว คือไม่ได้มองเห็นว่ามันเป็นความต่างระดับคอนเซปต์ แต่เลือกมองข้ามมันไปตราบใดที่ยังได้ประโยชน์จากมันก็พร้อมจะัมองข้ามความเป็นผีได้

5.ความเป็นผีของอีนาก จึงไม่ใช่ความเป็นผีแบบขบถ ไม่ใช่ความเป็นอื่นที่จะต้องกำจัดออกไป ย้อนไปดูข้อหนึ่ง อีนากมันsterlie ระดับ ไม่เคยฆ่าใคร แค่เอาไว้ใช้อภิสิทธิ์ลัดคิวชิงช้าสวรรค์หรือโกงกระป๋องให้ผัวเท่านั้น อีนากจุงไม่ใช่ผีที่แท้ ในความหมายของผีที่แปลว่าความเป็นอื่น แต่เป็นผีที่เป็นเพียงความแตกต่างเบื้องนอก เป็นผีที่ไม่ได้มีความขัดแย้งมูลฐานกับชุมชน แค่ใส่เสื้อคนละสีแต่เป็นคนดีเหมือนกัน วิธีคิดแบบนี้คือวิธีคิดแบบการปรองดอง ที่ไม่ได้มองไปที่รากของปัญหา เพราะเรามาไกลเกินกว่าจะกำจัดอีนากออกจากสังคมได้ เราแค่เลือกหลับตาข้างนึงเท่านั้นแหละ

6.กล่าวโดยสรุปทางออกของผีอีนากภาคGTH จึงเป็นทางออกแบบประนีประนอมแบบGTH เหมือนเดิม ที่เหมือนเดิมยิ่งกว่าเหมือนเดิม คือประเด็นการให้พี่มากเป็นฝ่ายรู้ตัวก่อน แต่ยังรัก เชิดชูความรักสมราคาปัจเจกชนสมัยใหม่ความตายของผีนางนาก ในอดีตจึงไม่ต่างกันกับความมีอยู่ของผีอีนากในรอบนี้ เพียงแค่ผู้ชายเปลี่ยนจากการนิยม polygamy มาเป็น monogamy แบบ ชนชั้นกลางมีศีลธรรม และกำลังจากศาสนาอ่อนลงไปเท่านั้น

7.กลับไปประเด็นของ อ.นิธินี่น่าสนใจมากๆว่า ผีอีนากเหมือนจะเป็นผีไพร่คนแรกที่มีชื่อ มีตัวตน อันนี้ต้องมาร์คไว้ว่าใครจะเล่นประเด็นนี้ต่อคงน่าสนใจซึ่งมันก็น่าสนใจว่า ผีอีนาก2013 ที่ยั่วล้อกันขนาดนี้ จะเกิดขึ้นกับผีเจ้าได้หรือไม่ หรือเกิดได้ในผีไพร่เท่านั้น แล้วเป็นผีแบบไพร่หลอกๆพร่เสียด้วยสิ

8.ประเด็นเรื่องภาษาในชอตแรก หรือการแปลงให้เป็นอารมณ์ร่วมสมัยนี่อ.กเษียรกับ คนมองหนังเขียนและคิดได้มากกว่าเรามากๆ

9.ที่เราสนใจเพิ่มเติมคือ อะไรที่เพิ่มเข้ามาในความใหม่นี่ ลองดูว่าสิ่งที่เพิ่มเข้ามาไม่ใช่อัตลักษณ์แบบไทยปัจจุบันด้วยนะ อาจจะมีแค่มุกแบบซิตคอม หรือภาษาแบบชนชั้นกลางกรุงเทพ ที่เป็นอะไรที่เป็นไทยร่วมสมัยจริงๆ ที่เหลือมันจะเหวี่ยงอยู่ในอารมณ์นอสตาลเจีย จากความผสมผสานความเป็นไทยร่วมสมัยกับอารมณืฮอลลีวู้ดจากหนังนะ ฉากงานวัดในหนังน่าสนใจดี เพราะมันมีทั้งอารมณ์แบบงานวัดไทยตามชนบท ซึ่งของจริงอีเหละเขละขละมากๆ แต่บรรยากาศในพี่มากคือบรรยากาศงานในหนังอเมริกันมากกว่า (จริงๆฉากปากระป่องนี่นึกถึง IN AMERICA ด้วยซ้ำ) การรื้อสร้างโลกใหม่ลงในโลกเดิมของพี่มาก จึงไม่ได้เป็นการเอาความเป้ฯไทยปัจจุบันไปแทนที่ความเป็นไทยในอดีต แต่เป็นการผสมเผสเอาความเป็นไทย และอาการนอสตาลเจียนแบบคนชั้นกลางที่มีต่อวัฒนะรรมโลกลงไปยำรวมกัน ซึ่งอันี้เราชอบมากๆ

นึกได้เท่านี้ก่อน ยกคะแนนบวกทั้งหมดให้ใบหน้า ท่าทาง figure ของ ใหม่ ดาวิกาไปแล้วกัน ให้ดูอีก ก็จะไปดูแต่ใหม่นี่แหละ